Co to jest suma ubezpieczenia i jak ją obliczyć

Czym jest suma ubezpieczenia? Jaką rolę odgrywa i jak jest liczona? W tej publikacji spróbuję odpowiedzieć na wszystkie najważniejsze pytania związane z sumą polisy!

Suma ubezpieczenia, czyli co?

Suma ubezpieczenia to kwota, którą towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci osobom uposażonym wskazanym w polisie. Wybierając ubezpieczenie na życie, ubezpieczamy się z góry na określoną kwotę. Może to być 100, 500, 800 tysięcy lub więcej. 

Wykupując polisę na życie, możemy uposażyć, a więc zdecydować kto ma otrzymać sumę ubezpieczenia w razie naszej śmierci i w 99% przypadków jest to współmałżonek lub dzieci. Tak więc polisa na życie nie jest tak naprawdę dla nas tylko dla naszych bliskich, ponieważ w razie naszej śmierci to oni otrzymają sumę ubezpieczenia wskazaną w polisie.

Jaką rolę odgrywa ubezpieczenie na życie?

Aby, zobrazować jak działa ubezpieczenie na życie, posłużmy się przykładem ubezpieczenia AC samochodu. Każdy kierowca wie, że mając ubezpieczenie autocasco swojego samochodu, może spać spokojnie, ponieważ jeśli ktoś ukradnie lub rozbije nasz samochód, to firma ubezpieczeniowa wypłaci nam sumę ubezpieczenia, za którą możemy kupić kolejne auto lub naprawić powstałe szkody.

Podobnie działa ubezpieczenie na życie, chroni nas a właściwie naszą rodzinę przed skutkami finansowymi, na jakie byliby narażeni  nasi najbliżsi w razie naszej śmierci. O ile łatwo jest ocenić wartość samochodu w razie kradzieży, to o wiele trudniej wycenić życie człowieka? Czy jest to w ogóle możliwe? 

Oczywiście życia człowieka nie da się wycenić na pieniądze i żadne pieniądze nie zwrócą nam ukochanej osoby ani też nie ukoją bólu, z jakim zmaga się rodzina po utracie bliskiej osoby. Ostatnia rzecz, jaka jest potrzebna pogrążonej w bólu rodzinie to problemy finansowe.

Suma ubezpieczenia to kwota, która potrafi wyeliminować lub zminimalizować skutki finansowe, jakie pociąga za sobą śmierć bliskiej osoby.

Przeczytaj: Dlaczego warto ubezpieczyć się na życie i zdrowie?

Jak działa polisa na życie? Przykłady!

Załóżmy, że mamy 3-osobową rodzinę (Państwo Kowalscy). Mężczyzna (pan Marek) i kobieta (Pani Krysia) w średnim wieku oraz nastoletnie dziecko (Marcin). Mieszkają w domu, który kupili za kredyt hipoteczny. Zaciągnięty kredyt to kwota 500 tys. zł rozłożony na 30 lat. Mężczyzna prowadzi własną firmę w branży IT i zarabia 25 tys. miesięcznie. Kobieta jest nauczycielką i zarabia 3500 zł miesięcznie. Mają dwa samochody w leasingu i płacą miesięcznie 3500 zł. raty leasingowej. Dziecko chodzi do prywatnej szkoły i w przyszłości chce iść w ślady ojca, ucząc się programowania na studiach.

Miesięczny dochód małżonków to 28,5 tys. zł.

Miesięcznie zobowiązania finansowe w bankach to 2,5 tys. zł. rata kredytu + 3,5  tys. zł rata leasingu.

Po odliczeniu rat rodzinie zostaje 22,5 tys. zł do rozdysponowania. Z tej kwoty są opłacane pozostałe rachunki.

Teraz wyobraźmy sobie, że główny żywiciel rodziny umiera. Jeśli nie będzie dobrze dobranej polisy i sumy ubezpieczenia, to rodzina nie tylko będzie musiała obniżyć poziom życia, ale może nawet popaść w ubóstwo. Bankom zwraca samochody, komornik zajmuje dom, dziecko musi zrezygnować z prywatnej szkoły i być może zweryfikować plany na przyszłość.

Z pewnością kochający mąż i ojciec nie chciałby, aby po jego śmierci żona i dziecko żyli w ubóstwie i przez lata walczyli z problemami finansowymi. Mając odpowiednie ubezpieczenie, rodzina otrzymuje sumę ubezpieczenia, która pozwala na spłatę zobowiązań finansowych i ułożenie sobie życia na nowo. Taką właśnie rolę odgrywa polisa na życie.

Przeczytaj: Ubezpieczenie zdrowotne dla niepracujących

Od czego zależy suma ubezpieczenia?

Suma ubezpieczenia zależy od kilku czynników - rodzaju polisy, wysokości składki, wieku ubezpieczonego, jego stanu zdrowia, a nawet wykonywanego zawodu i ogólnej sytuacji finansowej. Sporo? Poniżej opiszę dokładniej każdy z elementów:

Rodzaj polisy - na rynku jest wiele różnych ubezpieczeń na życie i niektóre z góry narzucają limity, jeśli chodzi o wysokość sumy ubezpieczenia, na jaką możemy się ubezpieczyć. Są ubezpieczenia na życie i dożycie, ubezpieczenia na życie terminowe, ubezpieczenia na życie bezterminowe. Większość towarzystw ubezpieczeniowych posiada jednak ubezpieczenia, w których nie ma górnych limitów jeśli chodzi o sumę ubezpieczenia.

Wysokość składki - suma ubezpieczona zależy również od tego, ile pieniędzy jesteśmy w stanie zapłacić za polisę. Im wyższa składka, tym wyższa suma ubezpieczenia.

Wiek, zdrowie, wykonywany zawód - jeśli wykonujemy ryzykowny zawód, gdzie prawdopodobieństwo utraty życia jest wysokie, towarzystwo może nałożyć limit na sumę ubezpieczenia. Podobnie jest, gdy nie jesteśmy już okazem zdrowia lub jesteśmy w wieku, w którym znacznie wzrasta ryzyko zachorowania na choroby cywilizacyjne.

Nasza sytuacja finansowa - oczywiście w dużej mierze sami mamy wpływ na to, jak wysoka będzie suma ubezpieczenia, ponieważ to my wybieramy, na jaką kwotę chcemy być ubezpieczeni. O ile Towarzystwo nie narzuci nam jakichś ograniczeń, to ubezpieczymy się na kwotę, jaką sobie wybraliśmy. 

Przy wyborze sumy ubezpieczenia należy się kierować potrzebami i sytuacją finansową, w jakiej się znajdujemy. Taka decyzja powinna być poparta dogłębną analizą finansową.

Jak obliczyć sumę ubezpieczenia?

Aby ubezpieczenie na życie spełniło swoją funkcję i w pełni zabezpieczyło finanse naszej rodziny, należy dobrze obliczyć i dobrać sumę ubezpieczenia, a więc kwotę, która zostanie wypłacona rodzinie w chwili śmierci jednego ze współmałżonków.

Należy w tym celu przeanalizować już posiadane polisy (jeśli takie są), sytuację materialną, zgromadzone oszczędności, zaciągnięte kredyty, pożyczki, lizingi. Stałe koszta utrzymania, planowane inwestycje (np. w edukację dziecka).

Wróćmy do przykładu państwa Kowalskich. Ile powinna wynosić suma ubezpieczenia polisy Pana Marka?

Wiemy już, że prowadzi własną jednoosobową działalność, a więc nie posiada ubezpieczenia grupowego, jakie opłaca zakład pracy. Zarobki, to 25 tys. zł, a comiesięcznie zobowiązania związane z ratami kredytu hipotecznego i leasingu to 6 tys. zł. Inne opłaty takie jak internet, telefony, paliwo, prąd, ogrzewanie, prywatna szkoła, itp. zamykają się na kwotę ok. 4 tys. zł. 

Na życie Kowalscy wydają miesięcznie 3500 zł. Dodatkowo 2 x do roku wyjeżdżają na wczasy, za które płacą 15000 zł. Przyjmijmy, że Kowalscy posiadają 100 tys. zł oszczędności.

Łącznie potrzebują każdego miesiąca ok. 15000 zł, aby utrzymać poziom życia.

Pan Marek chciałby, aby w razie jego śmierci rodzina była wolna od kredytu hipotecznego oraz miała zabezpieczenie finansowe przynajmniej na 5 lat. Jest to okres, który pozwala osobom bliskim poukładać sobie życie na nowo i uregulować wszelkie kwestie finansowe. 

Liczymy sumę ubezpieczenia!

Jeśli polisa pokryje w całości kredyt hipoteczny, to odejdzie od miesięcznych zobowiązań z tytułu raty kredytu kwota w wysokości 2500 zł, a więc kwota, jaka będzie potrzebna rodzinie to nie 15000 tylko 12500 zł. Pamiętajmy jednak, że żona Pana Marka również pracuje i zarabia 3500 zł miesięcznie, a więc od kwoty 12500 odejmujemy 3500 zł i uzyskujemy kwotę w wysokości 9000 zł. Kwotę tę mnożymy przez 60 miesięcy (5 lat) i wychodzi nam kwota 540000 zł.

Suma ubezpieczenia powinna w tym przypadku wynosić: 500 tys. zł (kredyt hipoteczny) + 540 tys. zł (zabezpieczenie na okres 5 lat) - 100 tys. zł (posiadane oszczędności) = 940 tys. zł.

Kwota 940 tys. zł pozwoli spłacić w całości kredyt hipoteczny oraz zabezpieczyć byt rodzinie na okres przynajmniej 5 lat.

Oczywiście na potrzeby tego artykułu wyliczenia są przedstawione w dużym uproszczeniu, ale daje wyobrażenie, jak powinno się obliczać sumę ubezpieczenia.

Sumę ubezpieczenia można modyfikować w trakcie trwania polisy. Jeśli na przykład Pan Marek będzie płacił kredyt przez 15 lat, to połowę kredytu będzie miał już spłaconą, a więc suma ubezpieczenia może być o 250000 niższa, a obniżając sumę ubezpieczenia, obniżamy również wysokość składki. Leasingi w którymś momencie również będą spłacone i warto zaktualizować polisę.

W celu dobrania ubezpieczenia na życie i dopasowania sumy ubezpieczenia, warto skorzystać z pomocy doradcy finansowego, który robi takie wyliczenia na co dzień, korzystając z zaawansowanych kalkulatorów i programów komputerowych. 

Dobry doradca  finansowy jest na wagę złota. Pomoże nie tylko wybrać odpowiednią polisę, ale również w trakcie jej trwania pomoże w modyfikacji sumy ubezpieczenia, dostosowując ją do aktualnych warunków i preferencji ubezpieczonego. W chwili kiedy wydarzy się nieszczęście i osoba ubezpieczona straci życie, doradca pomoże w załatwieniu wszystkich formalności związanych z wypłatą sumy ubezpieczenia. Dlatego warto rozważyć, u kogo się ubezpieczamy i dokonać właściwego wyboru.

Czy towarzystwo ubezpieczeniowe może nie wypłacić sumy ubezpieczenia?

Wykupując polisę na życie, zawieramy konkretną umowę z Towarzystwem ubezpieczeniowym, a każda umowa ma również swoje warunki. Nie inaczej jest w przypadku zawierania ubezpieczenia na życie. W ubezpieczeniach warunki umowy, to tak zwane warunki ogólne, z którymi należy się dobrze zapoznać, a w szczególności z zapisem wyłączenia odpowiedzialności przez towarzystwo ubezpieczeniowe.

Każde towarzystwo ubezpieczeniowe ma swoje warunki ogólne i zapisy dotyczące wyłączenia odpowiedzialności mogą się różnić. W jakich przypadkach Towarzystwa Ubezpieczeniowe mogą najczęściej odmówić wypłaty sumy ubezpieczenia?

1. Większość towarzystw nie wypłaci pieniędzy osobom uposażonym, jeśli osoba ubezpieczona w chwili śmierci brała udział w działaniach wojennych, aktach terroryzmu, rozruchach.
2. Suma ubezpieczenia nie zostanie również wypłacona, jeśli osoba ubezpieczona popełni samobójstwo w ciągu od roku do 3 lat od podpisania umowy ubezpieczenia (w różnych towarzystwach ten okres jest różny). Jeśli natomiast ubezpieczony popełni samobójstwo po tym okresie, to suma ubezpieczenia zostanie w całości wypłacona spadkobiercom.
3. Towarzystwo ubezpieczeniowe może również nie wypłacić sumy ubezpieczenia, jeśli zalegamy z płatnością składek.
4. Zatajenie informacji o swoim stanie zdrowia również może skutkować tym, że towarzystwo nie wypłaci pieniędzy.

Kiedy warto wykupić ubezpieczenie na życie?

Większość osób myśli o ubezpieczeniu na życie w sytuacji, kiedy coś w ich życiu złego się podzieje. Wypadek, ciężka choroba i tego typu rzeczy skłaniają ludzi do refleksji i zaczynają się zastanawiać co stanie się z ich rodzinami po ich śmierci.

Warto jednak pomyśleć o ubezpieczeniu na życie jak najwcześniej. Najlepiej, jeśli jesteśmy młodzi i zdrowi. Nasz stan zdrowia może zaważyć na tym, czy towarzystwo ubezpieczeniowe w ogóle będzie chciało nas ubezpieczyć. 

Jeśli przeszliśmy jakieś operacje lub chorujemy na choroby przewlekłe, to może się okazać, że składka, jaką firma zaproponuje w zamian za wykupienie ubezpieczenia, będzie bardzo wysoka i nie będzie nas stać, aby ubezpieczyć się na kwotę, jaka nas interesuje.

Prawda jest taka, że im młodsi i zdrowsi jesteśmy, tym niższe są składki za ubezpieczenie, a sumy ubezpieczenia wyższe. Dlatego im wcześniej pomyślimy o ubezpieczeniu na życie, tym większe szanse, że wykupimy ubezpieczenie na atrakcyjnych warunkach.